Open access publications in the SLU publication database

Popularized summary in Vietnamese
Cây mè (Sesamum indicum L.) là cây thân thảo, hàng năm. Và là cây có hàm lượng dầu rất cao trong hạt (50 tới trên 60%). Cây mè rất dễ canh tác, vì thường chịu hạn
khá cao, và nó không kén đất nên sinh trưởng tốt trên các loại đất, cũng như các vùng sinh thái khác nhau. Tuy nhiên hiện tại năng suất và sản lượng hạt mè của Việt Nam đang xếp vào trong nhóm những nước sản xuất thấp. Nguyên nhân do
một vài yếu tố chủ quan và khách quan, ví dụ như nông dân không mặn mà với cây mè vì lợi nhuận không cao bằng các loại cây trồng khác, hoặc các yếu tố khác như
các giống mè có năng suất thấp, không có giống cải tiến, giống mới, và kỹ thuật canh tác còn thấp. Mục tiêu của nghiên cứu này là nghiên cứu tính đa dạng di truyền, đa dạng quần thể của cây mè ở Việt Nam và Campuchia. Dựa vào những thông tin đa dạng di truyền, đa dạng quần thể để cải thiện các giống mè hiện có, cũng như lai tạo giống mới trong tương lai gần, từ đó đáp ứng nhu cầu giống mè
cho địa phương và cho cả nước. Từ kết quả nghiên cứu này cho thấy cây mè ở Việt Nam và Campuchia có tính đa dạng khá cao, và hàm lượng dầu trong hạt cũng cao.
Có mối liên hệ gần về mặt di truyền của các mẫu giống có nguồn gốc cùng vùng sinh thái nhưng không rõ ràng hay riêng biệt cho từng vùng, và cũng có sự giống nhau giữa các mẫu giống ở các vùng sinh thái khá xa nhau. Đây có thể là kết quả của quá trình trao đổi giống mè trong sản xuất của nông dân giữa các vùng. Qua các thí nghiệm đồng ruộng cho thấy có vài mẫu giống của khu vực miền Nam và
Campuchia có tiềm năng năng xuất cao. Đây là thông tin hữu ích để các nhà tạo giống cây trồng có thể sử dụng để cải thiện các giống mè cho năng suất cao, sinh
trưởng phù hợp với điều kiện của địa phương, và đáp ứng được nhu cầu canh tác cây mè. Tuy nhiên theo khuyến cáo của chúng tôi, cây mè ở Việt Nam có tiềm năng năng suất cao nếu được đầu tư đúng mức ở khâu canh tác. Vì hiện tại năng
suất bình quân vào khoảng 500kg ha-1 (thống kê của FAO năm 2009), nhưng trong quá trình điều tra thu thập mẫu, cũng như qua các thí nghiệm đồng ruộng cho thấy có một vài mẫu giống cho năng suất khá cao, nếu được đầu tư tốt ở khâu canh tác thì năng suất hạt sẽ đạt cao hơn. Vì vậy bên cạnh đầu tư giống có tiền năng năng suất cao thì yếu tố canh tác cũng hết sức chú trọng đối với cây mè.